روزهای هولناک گاوخونی و هوا

چالشی به نام ریزگرد های سمی

تالاب بین المللی گاوخونی دارای پتانسیل برای بروز ریزگرد های سمی و نمکی است و به گفته کارشناسان تا قبل از تبدیل شدن شهر زیبا و تاریخی اصفهان ، به اهوازی دیگر باید به فکر احیای این تالاب باشیم . به نقل از خبرگزاری مهر تالاب گاوخونی مدتهاست که انتظار رسیدن آب به وجود خشکیده ی خود است  که گویا این مهم هنوز مرنفع نشده است . البته عده ی دیگری عقیده دارند این تالاب هنوز فعال نشده است اما زمینه این فعال شدن در تالاب وجود دارد زیرا اگر به مدت طولانی آب به بستر تالاب وارد نشود و رطوبت خود را به طور کامل از دست بدهد در این زمان است که ریزگرد ها آماده هستند که در یک چشم بر هم زدن به جان آسمان آبی شهر های اطراف بیفتند.

موضوع دیگر بهره برداری زیاد و البته غیر استاندارد آب از این تالاب است که از سرچشمه ی آن که از زاینده رود می آید می شود. مسئله دیگر سمی بودن ریزگرد ها در صورت وقوع آنست که به دلیل وجود فلزات سنگین مانند کادمیوم ، روی و مقدار کمی سرب است (که آن هم به خاطر کشاورزی ها ی غیر اصولی در بالادست تالاب است که ثمره کار خودمان است) و موجبات این خطر را فراهم می کنند. از قربانیان این حمله ی ریزگرد ها هم می توان شهر های اراک و تهران و در صدر آنان هم اصفهان می باشد از این رو خواستار رسیدگی هرچه سریعتر مسئولان به این قضیه هستیم که ممکن است هوایمان را با چالش عجیبی رو به رو کند.

معرفی مختصر

این تالاب که با نام باتلاق گاو خونی نیز آن را می شناسیم از تالاب های مهم در حوزه ی فلات مرکزی ایران در حوزه فرعی گاو خونی است.  محدوده ی جغرافیایی این تالاب در ۱۲۰ کیلومتری جنوب شرقی اصفهان است البته بخشی از این تالاب نیز در استان یزد قرار گرفته همچنین در شمال شرقی بخش جرقویه و جنوب غربی شهرستان نایین و غرب منطقه‌ی ندوشن از استان یزد و شمال غربی کویر ابرقو و شرق دهستان رودشتین واقع شده است.

 این مرداب به شکل یک گلابی از شمال به جنوب کشیده شده و به علت خشکی و کمبود آب، به طور کلی تا شعاع ده‌ها کیلومتر خالی از سکنه است. عمق تالاب گاوخونی در روز های پر آب به ۸۰ تا ۱۵۰ سانتی متر می رسد .  

      حوزه ای که تالاب گاوخونی درآن  قرار دارد از ویژگی های جالبش اینست که با وجود نواحی خشک و کویری در قسمت های گسترده  به دلیل شرایط جغرافیایی دارای رطوبت هایی از طرف زاگرس هم می باشد این باتلاق نزدیک شهر ورزنه با همان کویر رمل های شنی معروف است.  تالاب گاوخونی به صورت دریاچه‌ کوچک دایمی و یک منطقه فرورفته کویری است که از اطراف توسط ناهمواری‌های مختلف، تپه‌های شنی، گستره‌های نمکی و کویری و جنگل‌زار احاطه شده است ، . که بین رشته کوه های زاگرس و کوه های مرکزی واقع شده است .

هنگامی که از بخش جنوبی تالاب و از روستای خارا به طرف تالاب پیش می‌رویم، ابتدا یک پوشش گیاهی شامل گز و قیچ مشاهده می‌شود که با گذر از آن به یک منطقه بیابانی با شن‌های روان می‌رسیم و پس از آن می‌توان پهنه‌های وسیعی از نمک‌زارها و بلورهای نمک را مشاهده کرد که بر اثر تبخیر شدید آب شور در حواشی آن بر جای مانده‌اند. اما این شرایط سخت محیطی با رنگ قرمز جلبک‌هایی که در بین نمکزارها گسترش‌ دارند، جلوه‌های زیبا و حیرت‌انگیزی را به وجود آورده است.

آب تالاب در زمستان بیشتر است، اما در تابستان چون زاینده رود که منبع اصلی ورودی آب در این تالاب است ، به مصرف آبیاری اراضی مسیر می رسد و نسبت آبهای ورودی نیز کمتر است از وسعت مرداب کاسته می شود. اطراف مرداب خشک و به طور کلی در شعاع ده کیلومتر خالی از سکنه است. 

  در اوایل تیر ماه سال ۱۳۹۴ آب رودخانه زاینده‌رود ضمن عبور از بند شاخ کنار به تالاب بین‌المللی گاوخونی رسید و پس از ۱۰سال باعث خوشحالی مردم، کشاورزان و دوستداران محیط زیست شد. به امید احیای این نقطه ی مهم که  هم از لحاظ زیست محیطی و هم از جهت گردشگری می تواند در زندگی مردم سرزمینمان موثر باشد .